Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Kawalerów Orderu Uśmiechu w Hucie

Naśladowanie

Naśladowanie czynności związanych z wytwarzaniem dźwięków

Cel: zachęcanie do naśladowania dźwięków i zwiększenie koncentracji dziecka

Terapeuta wybiera działanie z prezentowanej listy, demonstruje je i pomaga dziecku wykonać, poprzez ruszanie jego ręką. Stopniowo zmniejsza pomoc, w miarę jak dziecko staje się bardziej samodzielne.

Powtarza wielokrotnie dźwięk i towarzyszące mu działanie zanim przejdzie do następnego:

• • Połóż place na ustach i mów: Ciiiii,
  • Ustaw odpowiednio swoje ręce i wargi, aby wymówić w sposób indiański: ło ło ło,
  • Cmoknij ustami jak przy pocałunku,
  • Wydaj głuchy dźwięk przez uderzanie palcami w policzek.

 Naśladowanie użycia przyrządów wydających dźwięki

Cel: nauka naśladowania czynności

Pomoce: dwie piszczące zabawki, dwa dzwonki, dwa gwizdki, pudełko średniego rozmiaru

Terapeuta siada przy stole.
Obok ma zgromadzone wszystkie przedmioty wydające dźwięki.
Wybiera parę zabawek, umieszczając jedną przed dzieckiem.
Mówi: Popatrz.
Koncentrując na sobie uwagę dziecka sprawia, żeby zabawka wydała dźwięk, np. naciska zabawkę, dmucha w gwizdek.
Powtarza to i pomaga dziecku w odpowiednim użyciu analogicznego przedmiotu.
Następnie powtarza ćwiczenia i mówi: Zrób to.
Jeśli dziecko próbuje naśladować, należy natychmiast go nagrodzić (ok 0,5 sek) i odłożyć przedmioty do pudełka, na znak, że te część ćwiczenia kończymy.
Procedurę powtarzamy z kolejnymi dwoma przedmiotami wydającymi dźwięk.
Jeśli używa ich niewłaściwie, np. potrząsa zabawką, terapeuta zatrzymuje dziecko
i demonstruje właściwe użycie przedmiotu.
Jeśli to konieczne, pomagamy mu, stopniowo wycofując pomoc, w miarę jak dziecko nabywa umiejętności naśladowczych.

Naśladowanie min przed lustrem

Cel: nauka naśladowania prostych sekwencji czynności

Pomoce: duże lustro

Terapeuta siada obok dziecka przed lustrem. Robi miny i stara się zachęcić dziecko do ich naśladowania, np.:

• • szerokie otwieranie i zamykanie buzi – zabawa „ziewający hipopotam”;
  • nadymanie policzków – zabawa w nadmuchiwanie baloników;
  • cmokanie –  zabawa w posyłanie buziaków;
  • parskanie wargami – zabawa w motor;
  • szczerzenie zębów;
  • potrząsanie głową.

Terapeuta nagradza każde właściwe wykonanie ćwiczenia.

Naśladowanie dźwięków dziecka

Cel: zabawa dźwiękami, kształtowanie naprzemiennych relacji

Kiedy dziecko wydaje dźwięki, terapeuta wykorzystuje sytuację do przyłączenia się do wspólnej aktywności.
Naśladuje dźwięki dziecka i oczekuje na jego reakcję.
Sprawdza, czy dziecko zauważyło, że jest kopiowane.
Jeśli tak, ponawiamy dźwięki i zachęcamy dziecko do wejścia
w naprzemienną relację polegającą na wydawaniu dźwięków.
Śmiejemy się przy tym dając dziecku do zrozumienia, że jest to przyjemna zabawa.
Po każdym dźwięku zostawiamy miejsce na ruch dziecka.
Po pewnym czasie możemy urozmaicić zabawę i wprowadzić inny dźwięk, albo modyfikację, poprzez łączenie dźwięku z gestem.

Metoda aktywnego słuchania muzyki według Batii Strauss

Cel: naśladowanie ruchów

• • Zabawa z woreczkami - La raspa – Sip Simeon
    Dzieci siedzą na obwodzie koła
    Proste ruchy rytmiczne:
    • rytmiczne uderzanie 3x w kolana,
      klaśnięcie w dłonie podawanie woreczka ze słowami: mam - dam
  • Zabawa "Deszczyk"
    Dzieci rytmicznie powtarzają słowa i wykonują odpowiednie ruchy.
    Ustawienie po obwodzie koła:
    
    • Pada deszczyk x2 (naśladowanie gestem opadu deszczu)
      wieje, wieje wiatr x2 ( naśladowanie gestem wiejącego  wiatru)
      I błyskawica grzmot,
      i błyskawica grzmot,
      na niebie kolorowa tęcza x2. (Klaśnięcie tupnięcie nogą, uderzenie w udo, zatoczenie kręgu rękami.)

Percepcja

„Czytanie książeczek”

Cel: doskonalenie percepcji wzrokowej i uwagi wzrokowej (bez rozpraszania przez inne bodźce)

Pomoce: obrazki, książeczki dziecięce, budzące zainteresowanie dziecka

Terapeuta koncentruje uwagę dziecka na książeczce. Podczas wspólnego oglądania wskazuje dziecku, jak odwracać kartki książeczki plastikowej oraz papierowej, a następnie zachęca dziecko do samodzielnego przewracania kartek. Podczas wspólnego oglądania obrazków terapeuta pokazuje dziecku pojedyncze ilustracje i nazywa je (robi to kilkakrotnie). Czytając treść historyjki pokazuje elementy z narracji na obrazku.

W kolejnym etapie wspólnego czytania książeczek terapeuta nazywa elementy, ale wskazuje je palcem dziecka.  Kiedy dziecko jest już gotowe, wskazuje samodzielnie.

Zamiast książeczek można wykorzystywać również gazetki reklamowe, czasopisma, ulotki itp.

Dorysuj drugą połowę

 Cel: doskonalenie percepcji wzrokowej i koordynacji wzrokowo-ruchowej, zdolności manualnych

 Pomoce: przygotowane karty z połową rysunku

Terapeuta demonstruje dziecku niedokończony obrazek, koncentrując jego uwagę na brakującej części. Terapeuta zachęca dziecko do dokończenia rysunku. Jeśli dziecko nie podejmuje inicjatywy, można zademonstrować lub pokierować ręką dziecka, zmniejszając wsparcie w miarę opanowywania umiejętności.
"Niedokończony rysunek" w plikach do pobrania.

Szukanie przedmiotu

Cel: doskonalenie percepcji wzrokowej, uwagi i pamięci wzrokowej

Pomoce: atrakcyjny przedmiot lub cukierek, dwie miseczki

Pokazujemy dziecku atrakcyjny przedmiot i zachęcamy je do zabawy, po czym chowamy go pod jedną z dwóch miseczek odwróconych do góry dnem. Prosimy dziecko, żeby znalazło przedmiot i pobawiło się nim. Jeśli ćwiczenie jest za trudne, można zacząć od jednej miseczki. Kiedy dziecko opanuje odkrywanie właściwej miseczki, wówczas utrudniamy zadanie, mieszając miski (zamieniając je miejscami). Można również zwiększyć ilość miseczek do 3.

Dopasowanie cieni

Cel: doskonalenie percepcji wzrokowej

Pomoce: obrazki przedstawiające obiekty, np.  zwierzątka i zaciemnione kontury tych samych zwierzątek (tzw.  cienie)

Terapeuta pokazuje dziecku obrazki zwierzątek i nazywa je głośno (zaczynamy od dwóch, znacząco różniących się kształtem). Następnie pokazujemy dziecku cień jednego z obiektów i prosimy o dopasowanie. Jeśli dziecko nie wykonuje zadania, wówczas pokazujemy i ponawiamy prośbę. Wraz z opanowaniem zadania zwiększamy ilość zwierzątek do wyboru.

Dopasowywanie klocków do wzorów

Cel: doskonalenie percepcji wzrokowej

Pomoce: 4 klocki, tablica, papier, pisak

Terapeuta przygotowuje kilka arkuszy do ćwiczeń, poprzez zaznaczenie na nich różnych form ułożenia czterech klocków (kontury zamalowane, by kształty były wyraźnie widoczne). Kładziemy jeden arkusz przed dzieckiem i dajemy mu klocek, wskazując jedno miejsce na którym można położyć klocek. Prosimy: Połóż go tutaj. Jeśli dziecko nie podejmuje aktywności, prowadzimy jego rękę, by położyło klocek w wyznaczonym miejscu. Natychmiast je nagradzamy
i powtarzamy postępowanie, dopóki wszystkie klocki nie znajdą się na arkuszu. Powtarzamy ćwiczenie z drugim arkuszem, ale tym razem przy czwartym klocku, wydając polecenie nie pokazujemy palcem miejsca, gdzie klocek powinien być umieszczony. Stopniowo redukujemy swoją pomoc.

Motoryka duża

Maszerowanie w rytm muzyki

Cel: doskonalenie percepcji słuchowej

Pomoce: instrumenty muzyczne lub nagranie muzyczne

Dzieci stają w kółku i trzymają się za ręce. Terapeuta podaje rytm uderzając w tamburyn, bębenek i zachęca dzieci do maszerowania zgodnie z rytmem muzyki, zwalniając lub przyspieszając. Podobne ćwiczenie można wykonać z klaskaniem. Jeśli dziecko nie jest w stanie klaskać samodzielnie, wówczas należy wspierać je manualnie.

Ruchy naprzemienne

Cel: ćwiczenie zaczerpnięte z Kinezjologii Edukacyjnej Dennisona – ogólna poprawa funkcjonowania poznawczego, oddychania

Jeśli dziecko jest w stanie wykonywać ćwiczenie samodzielnie, wówczas prosimy je o naśladowanie prezentowanych przez terapeutę ruchów, jeśli nie – zapewniamy mu wsparcie manualne:

• • Krzyżowanie wyprostowanych ramion przed klatką piersiową tak, aby na zmianę wyżej była ręka lewa potem prawa.
  • Dotykanie lewą dłonią prawego łokcia i odwrotnie.
  • Dotykanie lewą dłonią prawego ucha i odwrotnie.
  • Dotykanie lewą dłonią prawego kolana i odwrotnie, itp.
  • podskoki raz na jednej, raz na drugiej nodze.

Leniwe ósemki

Cel: ćwiczenie zaczerpnięte z Kinezjologii Edukacyjnej Dennisona – ogólna poprawa funkcjonowania poznawczego, aktywizacja mózgu dla przekraczania linii środkowej ciała, koordynacja wzroku, obwodowe widzenie

Stań. Wyciągnij przed siebie lewą rękę, zaciśnij pięść a kciuk skieruj do góry, rysuj kciukiem w powietrzu po kształcie położonej ósemki (znaku nieskończoności) wodząc oczami za ręką, głowę utrzymuj nieruchomo.
Ruch zaczynaj zawsze w lewo do góry. Powtórz to samo prawą ręką, a potem obiema rękoma jednocześnie.
Jeśli dziecko nie jest w stanie samodzielnie naśladować prezentowanych ruchów, wówczas zapewniamy mu wsparcie manualne.

Tor przeszkód

Cel: poprawa ogólnej sprawności motorycznej

Pomoce: piłka, opona lub inne

Terapeuta organizuje tor przeszkód. Dziecko ma przejść boso po kamieniach sensorycznych lub kartkach papieru (ze wsparciem terapeuty), po linii prostej wyznaczonej przez skakankę itp. pewien odcinek drogi musi pokonać raczkując.
Do toru warto włączyć stopień lub kilka, na które dziecko będzie musiało się wspiąć oraz przeszkodę, nad którą będzie musiało przejść.
Tor możemy zakończyć rzutem do celu.
W celu uatrakcyjnienia rzutu, można wykorzystać grającą tablicę do kosza dla dzieci, która po oddanym rzucie wydaje dźwięk.

Skoki na batucie lub piłce

Cel: poprawa równowagi i koordynacji ruchowej

Pomoce: piłka duża do skakania lub trampolina

Pokazujemy dziecku zabawę na trampolinie, zachęcamy je do wysokiego skakania, trzymając je za ręce i liczymy głośno ilość skoków.
Podobnie robimy z dużą piłką – pokazujemy jak dziecko może usiąść na piłce i odbijać się, skacząc na niej.

Motoryka mała

Rozpoznawanie kształtów dotykiem

Cel: doskonalenie umiejętności rozpoznawania przedmiotów bez kontroli wzroku

Pomoce: przedmioty codziennego użytku, worek

Na oczach dziecka terapeuta umieszcza w worku kilka przedmiotów (najlepiej zacząć od dwóch, stopniowo zwiększając ich ilość) i prosi o wyciągnięcie jednego  z nich.  
Wkładając przedmioty do worka, głośno wymawiamy jego nazwę.  
Jeśli dziecko nie wykonuje polecenia, pokazujemy mu, a następnie pomagamy, chwaląc głośno poprawnie wykonane zadanie.

Zabawy paluszkowe

Cel: doskonalenie ruchów rąk oraz siły palców

Terapeuta bawi się z dzieckiem, wypowiadając głośno i wyraźnie wierszyki rymowane i ćwicząc ręce dziecka. Jeśli trzeba, wspomaga dziecko manualnie.

Zapinanie guzików

Cel:  poprawa sprawności palców

Pomoce: ubranka z guzikami

Terapeuta pokazuje dziecku, jak zapiąć guziczki. Początkowo powinny one być duże. Jeśli jest to za trudne należy wspierać dziecko manualnie, aż do czasu opanowania ruchów palców, stopniowo wycofując swoją rękę, w miarę opanowywania czynności przez dziecko.

Jeśli mimo to zadanie jest za trudne, przechodzimy do prostszego zadania: zapinania
i odpinania zatrzasek, nap. Należy pamiętać, ze łatwiej uczyć się dziecku tych czynności na kimś innym niż sobie, kiedy guziki są naprzeciwko dziecka.

Przesypywanie

Cel: doskonalenie ruchów rąk i celności

Pomoce: pojemnik z ryżem, lejek, kilka naczyń różnej wielkości

Terapeuta umieszcza przed dzieckiem pojemnik z ryżem i butelkę z lejkiem. Pokazuje jak garstkami przesypać ryż do butelki. Zachęca dziecko słowami: Teraz ty. Mogą wykonywać to zadanie na zmianę. Jeśli sytuacja tego wymaga, terapeuta wspomaga ruchy dziecka. Zabawę można urozmaicić, przesypując sypką substancję do rożnych pojemników.

Malowanie na dużej powierzchni jednocześnie dwoma rękami

Cel: ćwiczenie zaczerpnięte z Kinezjologii Edukacyjnej Dennisona – poprawa kontroli nad motoryką, śledzenie wzrokiem za kierunkiem ręki

Pomoce: duży arkusz szarego papieru, przybory do malowania

Terapeuta umieszcza arkusz na ścianie na wysokości dziecka, rysuje oś symetrii naprzeciwko nosa dziecka. Zachęca dziecko, wspierając je manualnie do rysowania jednocześnie oboma rękami. Można zacząć od prostych rysunków: koła, kwadratu, różnych kierunków malowanych linii itp.

W kolejnym etapie ćwiczenia, terapeuta rysuje mazakiem dwie identyczne figury – koła lub kwadraty, wykonując grube, mocne i widoczne kontury. Pokazujemy dziecku jak kolorować wewnątrz konturu i zachęcamy je do tego samego.  Początkowo dziecko nie będzie rozumiało, że ma nie wyjeżdżać poza linie.  Mimo to kontynuujemy zadanie, wzmacniając postępy dziecka: początkowo samą inicjatywę.

 Zabawę można modyfikować, wprowadzając malowanie palcami, odbijanie dłoni, a dla starszych dzieci malowanie nosem.

Koordynacja wzrokowo-ruchowa

Labirynty

Cel: poprawne trzymanie narzędzia kreślarskiego, rozwój umiejętności rysowania, doskonalenie ruchów ręki pod kontrolą wzroku

Pomoce: ołówek, karty z przygotowanymi prostymi labiryntami

Terapeuta prezentuje przygotowane proste labirynty (dwie poziome kreski oddalone od siebie o 2-3 cm, najlepiej, żeby na jednej stronie znajdował się jeden labirynt). Terapeuta pokazuje dziecku jak narysować linię pomiędzy dwoma kreskami równoległymi, aby dotrzeć do prawej strony labiryntu. Początkowo można prowadzić rękę dziecka, tak aby utrzymało się pomiędzy liniami labiryntu.

Gdy umiejętności dziecka się rozwiną, wówczas można stosować bardziej skomplikowane labirynty, ale i zabawniejsze, poprzez umieszczanie obrazków po obu jego stronach.

Rysowanie po śladzie

Cel: poprawne trzymanie narzędzia kreślarskiego, rozwój umiejętności rysowania, doskonalenie ruchów ręki pod kontrolą wzroku

Pomoce: ołówek, karty z przygotowanymi szlaczkami

Terapeuta przygotowuje proste szlaczki, linią przerywaną, wykropkowaną lub lekko narysowaną. Pokazuje dziecku, jak połączyć elementy i zachęca je do kontynuowania ćwiczenia. Jeśli dziecko nie podejmuje inicjatywy wówczas wspiera dziecko manualnie. Wycofując stopniowo pomoc.

"Rysowanie po śladzie 1 i 2" w plikach do pobrania.

Kartki do sznurowania

Cel: poprawa sprawności ręki i koordynacji wzrokowo-ruchowej

Pomoce: gruby, okrągły kartonik z otworami przekłutymi wokół obwodu, sznurowadło

Terapeuta pokazuje dziecku kartonik i daje mu dotknąć palcem każdy otwór. Na początku trzeba będzie naprowadzić jego rękę od jednego do kolejnego. Pomagamy dziecku uchwycić koniec sznurowadła i przepchnąć je przez pierwszy otwór. Podkreślamy kierunek słowami: do góry. Przekładamy sznurowadło do drugiej ręki dziecka i mówimy: Ciągnij. Prowadzimy rękę dziecka podczas kolejnych kroków: puszczenie sznurka (instrukcja słowna) i chwycenie drugą ręką (wsparcie manualne), włożenie go do kolejnego otworu (wskazanie otworu palcem). Ciągłe powtarzanie poleceń pomoże dziecku zorientować się w zadaniu. Gdy dziecko rozpoczyna kolejny krok, bez pomocy, wycofujemy się, sprawdzając jedynie, czy nie pomija kolejnych otworów.

Zabawa szczypcami

Cel: poprawa kontroli nad motoryką, śledzenie wzrokiem za kierunkiem ręki

Pomoce: szczypce, drobne zabawki, wiaderko

Terapeuta umieszcza przed dzieckiem wiaderko i szczypce, a na stole lub podłodze rozrzuca kilka zabawek. Wykorzystując szczypce podnosi jeden przedmiot i upuszcza go do wiaderka. Następnie przekazuje szczypce dziecku, zachęcając je do podniesienie kolejnego przedmiotu. Jeśli dziecko nie podejmuje inicjatywy lub nie wie, jak użyć narzędzia, wówczas kieruje jego ruchami.

Leniwe ósemki rysowane nogami

Cel: poprawa koordynacji wzrokowo-ruchowej, poprawa koncentracji uwagi na wykonywanej czynności, aktywizacja mózgu dla przekraczania linii środkowej ciała

Terapeuta kładzie dziecko na podłodze na miękkim podłożu. Chwyta nogi dziecka i rysuje nimi w powietrzu leżące ósemki, zaczynając od środka na boki ku górze. Powtarza ćwiczenie kilkakrotnie.

Czynności poznawcze

Sortowanie obrazków wg kategorii

Cel: Poprawa umiejętności sortowania i koncentracji wzrokowej

Pomoce: dwa pudełka średniej wielkości, 2 zestawy czterech obrazków, np.  przedmiotów do pisania i zabawek

Upewniamy się, że dziecko nas obserwuje i wkładamy po jednym obrazku do każdego pudełka.
Każdy przedmiot określamy zaznaczając jego funkcję: do pisania, do zabawy.
Następnie terapeuta podaje kolejno dziecku po jednym obrazku i poleca mu umieszczanie w odpowiednim pudełku. Jeśli dziecko próbuje włożyć obrazek do nieodpowiedniego pudełka, wyjmujemy i mówimy: Nie pasuje.
Pokazujemy odpowiedni pojemnik.
Odwracamy uwagę dziecka zgodnie z czterokrokową poprawą błędu, poprzez prośbę o wykonanie polecenia prostego i powracamy do ćwiczenia głównego.

Gdy dziecko poprawnie wykonuje zadanie, zwiększamy ilość obrazków, a następnie dodajemy trzecią kategorię.

Który element nie należy do zbioru?

Cel: doskonalenie umiejętności rozpoznawania kategorii

Pomoce: dwa pudełka średniej wielkości, 2 zestawy czterech małych przedmiotów, np.  kredki, koraliki

Terapeuta kładzie przed dzieckiem dwa pojemniki, w których umieszczone są przedmioty.
W każdym z pojemników jeden element nie pasuje do pozostałych.
Pokazuje mu jak znaleźć niepasujący przedmiot z komentarzem: Nie pasuje.
Następnie pyta dziecko: Co nie pasuje?, zachęcając aby znalazło odpowiedni przedmiot.
Jeśli dziecko ma problem możemy rozpocząć od jednego pudełka.
Poprawiamy błędy wg zasady czterech kroków.
Stopniowo zwiększamy trudność ćwiczenia dodając ilość elementów.

Kontynuowanie sekwencji tematycznej i atematycznej

Cel: układanie ciągu wg wzoru – wychwytywanie zasady rządzącej wzorem

Pomoce: kolorowe figury, np.  kółka, kwadraty oraz obrazki tematyczne, np.  domki, koty

Zaczynamy układać wzór, np. kółko czerwone, kwadrat czerwony i prosimy dziecko o dokończenie. Jeśli nie zaczyna spontanicznie, wskazujemy kolejną figurę i prosimy o dołożenie.
Powtarzamy procedurę, dopóki dziecko nie wychwyci serii.
Układając wzór pracujemy od lewej do prawej.
W celu wsparcia dziecka, możemy werbalizować kolejne kroki: Najpierw jest duże czerwone koło, potem jest duży czerwony kwadrat itp.
Jeśli jest to za trudne zacząć możemy od ciągów wyobrażających znaczące obiekty, np. Dom – kot – dom – kot.

Kolorowe figury

Cel: klasyfikowanie figur wg koloru

Pomoce: plansze z figurami geometrycznymi: czerwonymi, zielonymi, niebieskimi, żółtymi

Dziecko sadzamy naprzeciwko siebie na krześle lub podłodze. Rozkładamy przed nim figury. Następnie terapeuta prosi, aby dziecko wybrało:

• • tylko czerwone figury;
  • tylko niebieskie figury;
  • tylko żółte;
  • tylko zielone.

Jeśli dziecko wymaga pomocy, wskazujemy odpowiednie figury palcem. W sytuacji błędu – stosujemy czterokrokową poprawę.

Chłopiec czy dziewczynka?

Cel: nauka klasyfikowania zdjęć dzieci wg płci

Pomoce: obrazki dzieci i dwa pudełka

Terapeuta umieszcza na dwóch tackach po jednym zdjęciu i nazywa głośno płeć dzieci na nich przedstawioną. Następnie prosi dziecko o dopasowanie podawanego mu zdjęcia do jednej z dwóch kategorii. Za każdym razem głośno wymawiamy: chłopiec, dziewczynka. Poprawiamy błędy wg zasady czterech kroków.

Komunikacja, mowa czynna

Początki artykulacji

Cel: wydawanie dźwięków coś znaczących

Pomoce: pojemnik z mydlinami

Terapeuta siada naprzeciw dziecka i umieszcza pojemnik z mydlinami między sobą
a dzieckiem. Wydmuchuje kilka baniek, albo daje zrobić to dziecku. Palcem wskazującym dotyka kilku baniek żeby pękły. Wydaje za każdym razem, gdy bańka pęka dźwięk: pop. Zwróć uwagę, czy dziecko wykazuje jakiekolwiek zainteresowanie bańkami i odgłosami. Gdy już się oswoi z zabawą, wydmuchaj jeszcze kilka i spraw, żeby ich dotknęło. Naśladuje wszelkie dźwięki, jakie wydaje dziecko, a następnie wróć, do odgłosu pękania. Jeśli nie próbuje cię naśladować, skieruj jego uwagę na twoje usta, podczas gdy pokazujesz, jak naśladować dźwięk. Następnie pomóż mu odpowiednio ułożyć usta. Wydmuchaj jeszcze kilka baniek i powtarzaj ćwiczenie, aż dziecko zacznie samodzielnie wydawać odgłos pękania. Nagradzaj natychmiast, kiedy zacznie cię spontanicznie naśladować.

Dźwięki spółgłoskowe

Cel: rozwijanie umiejętności powtarzania prostych dźwięków

Pomoce: obrazki zwierząt

Terapeuta siada naprzeciw dziecka w wygodnym miejscu na podłodze i śpiewa mu piosenkę: Stary Maciej (farmer). Gdy słowa piosenki dochodzą do zwierząt, nazywamy je i pokazujemy dziecku obrazek. Kierujemy na niego uwagę dziecka, a później na usta i naśladujemy głosy zwierząt. Np. gdy dochodzimy do słowa PIES, pokazujemy do na obrazku. Po chwili zwracamy uwagę dziecka na swoje usta i powtarzamy hau-hau. Podkreślamy dźwięk H i dmuchamy, by ułatwić mu powtórzenie dźwięku. Podobnie, gdy wydajemy odgłos krowy Muu, akcentujemy M (można delikatnie mu pomóc ściskając kciukiem i palcem wskazującym usta, gdyby dziecko miało problem z ich ułożeniem). Gdy wydajemy odgłos kwakania, akcentujemy K. Należy nagradzać dziecko, za każdą podejmowaną próbę, szczególnie w początkowym okresie.

W miarę rozwoju umiejętności, skłaniamy dziecko, do coraz wyraźniejszych dźwięków
i kończenia odgłosów.

Proste okrzyki

Cel: rozwój wstępnych umiejętności wydawania dźwięków

Pomoce: codzienne przedmioty, np.  dzwonek

Gdy terapeuta bawi się z dzieckiem dzwonkiem, upuszcza go w pewnej chwili i woła: Och-och! Powtarzamy działanie i dźwięk wielokrotnie i staramy się skłonić dziecko do wydawania tych samych dźwięków. Jeśli ma problem z odpowiednim ułożeniem warg, możemy mu delikatnie pomóc poprzez ułożenie jego ust w kształt litery O. Gdy już zacznie wydawać dźwięk razem z terapeutą, terapeuta wycofuje się, tzn. rzuca zabawkę i waha się przed okrzykiem, żeby dziecko mogło zrobić to samo. Nagradzamy każdy wydany przez dziecko dźwięk.

Podobnie zaczynamy z innymi dźwiękami, które będą stale towarzyszyć jakiejś czynności, np.  Łooołłł oznaczające podniecenie w sytuacji pokazania dziecku atrakcyjnej zabawki, lub smakołyku. Zawsze takim sytuacjom powinna towarzyszyć wyrazista (przerysowana) mimika, ewentualnie zamaszysty gest.

Komentowanie rzeczywistości (zalewanie mową)

Cel: rozwój mowy biernej

Terapeuta nazywa te fragmenty rzeczywistości, na które właśnie patrzy dziecko. Chwile, kiedy interesuje się ono czymś w swoim otoczeniu ułatwi mu zapamiętanie nazw. Podobnie nazywamy czynności, które dziecko wykonuje, dbając o używanie zawsze tych samych określeń. Metoda wzbogacania systemu językowego powinna być stałym zwyczajem, np. podczas spacerów i innych form spędzania czasu wolnego. Zachowania kierujące uwagę dorosłego na jakiś obiekt, jak wskazywanie palcem, nigdy nie powinny być ignorowane.

Zalecenia dotyczące korygowania zachowań dziecka:

• Przekierowywanie uwagi dziecka, kiedy w sposób niefunkcjonalny wykorzystuje przedmioty, stymuluje się.
• Odraczanie wsparcia osoby cieniuniującej, poprzez opóźnianie podpowiedzi manualnej oraz wycofywanie jej przed zakończeniem czynności.  Stopień trudności podpowiedzi:
  • Fizyczna (wsparcie manualne - kierowanie ręką dziecka)
  • Modelowanie właściwego sposobu wykonania (pokazywanie, jak nalezy wykonać czynność)
  • Gest (wskazanie palcem)
  • Instrukcja słowna

W miarę możliwości można starać się wycofywać podpowiedź nr 1 na rzecz trudniejszej i wymagającej większej inicjatywy dziecka, pamiętając jednak o tym, że  podpowiedź ma umożliwić wykonanie zadania i odniesienie sukcesu, nie może więc być za trudna i frustrować.

• Maksymalizowanie samodzielności dziecka w sytuacjach samoobsługowych.
• Konsekwencja wymagań, doprowadzanie czynności do końca.
• Unikanie wzmacniania niewłaściwych zachowań poprzez obdarzanie dziecka uwagą.
• Komunikowanie na dostępnym dziecku poziomie mające nastąpić zmiany w planie dnia, rutynowych czynnościach.
• Kierowanie zabawą samodzielną dziecka, wprowadzając elementy zabawy symbolicznej, np.  karmienie misia, robienie zastrzyku lalce, telefon do babci itp. 

Opracowanie: Aleksandra Szymańska - psycholog

Autor: A. Szymańska