Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Kawalerów Orderu Uśmiechu w Hucie

Standardy ochrony małoletnich

w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym

im. Kawalerów Orderu Uśmiechu

w Hucie

Preambuła

Naczelną zasadą wszystkich działań podejmowanych przez pracowników Ośrodka jest działanie dla dobra dziecka.

Pracownicy Ośrodka traktują dzieci z szacunkiem, uwzględniając wszystkie ich prawa i potrzeby. Pracownicy Ośrodka zobowiązani są do realizacji wyżej wymienionych celów zgodnie ze swoimi kompetencjami i obowiązującym prawem oraz przepisami wewnętrznymi Ośrodka.

Rozdział I

Objaśnienie terminów

§ 1

1. Pracownikiem Ośrodka jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę.
2. Dzieckiem jest każdy uczeń szkoły w tym uczniowie pełnoletni.
3. Opiekunem dziecka jest osoba uprawniona do reprezentacji i stanowienia o dziecku
   w szczególności jego przedstawiciel ustawowy (rodzic/opiekun prawny).
4. Zgoda opiekuna dziecka oznacza zgodę, co najmniej jednego z opiekunów dziecka. Jednak, gdy brak jest porozumienia między opiekunami dziecka, należy poinformować ich o konieczności rozstrzygnięcia sprawy przez sąd.
5. Przez krzywdzenie dziecka należy rozumieć popełnienie czynu zabronionego na szkodę dziecka przez jakąkolwiek osobę.

Krzywdzeniem jest każde zamierzone i niezamierzone działanie lub zaniechanie działania jednostki, instytucji lub społeczeństwa jako całości, a także każdy rezultat takiego działania lub bezczynności, które naruszają równe prawa i swobody dzieci i/lub zakłócają ich optymalny rozwój. Wyróżnić można cztery formy krzywdzenia osoby małoletniej:

• Przemoc fizyczna - jest to celowe uszkodzenie ciała, zadawanie bólu lub groźba uszkodzenia ciała. Skutkiem przemocy fizycznej mogą być złamania, siniaki, rany cięte, poparzenia, obrażenia wewnętrzne,
• Przemoc emocjonalna - to powtarzające się poniżanie, upokarzanie i ośmieszanie dziecka, wciąganie dziecka w konflikt osób dorosłych, manipulowanie nim, brak odpowiedniego wsparcia, uwagi i miłości, stawianie dziecku wymagań i oczekiwań, którym nie jest ono w stanie sprostać,
• Przemoc seksualna - to angażowanie dziecka w aktywność seksualną przez osobę dorosłą. Wykorzystywanie seksualne odnosi się do zachowań z kontaktem fizycznym (np. dotykanie dziecka, współżycie z dzieckiem) oraz zachowania bez kontaktu fizycznego (np. pokazywanie dziecku materiałów pornograficznych, podglądanie, ekshibicjonizm). Przemoc ta może być jednorazowym incydentem lub powtarzać się przez dłuższy czas,
• Zaniedbywanie - to niezaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych
  i emocjonalnych dziecka przez rodzica lub opiekuna prawnego, nie zapewnienie mu odpowiedniego jedzenia, ubrań, schronienia, opieki medycznej, bezpieczeństwa, brak dozoru nad wypełnianiem obowiązku szkolnego.

Złamanie zasad wymienionych w przedmiotowej procedurze jest podstawą odpowiedzialności dyscyplinarnej lub karnej.

Jeśli instytucja państwowa lub samorządowa dowie się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, jest zobowiązana niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.

W przypadku uzyskania informacji o krzywdzeniu małoletniego lub podejrzenia krzywdzenia małoletniego, pracownik Ośrodka ma obowiązek:

1. wezwać pogotowie, jeśli wystąpiło poważne uszkodzenie ciała lub skonsultować się z pielęgniarką, jeżeli uszkodzenie nie wymaga natychmiastowej interwencji pogotowia,
2. poinformować Dyrektora Ośrodka o zdarzeniu lub o swoich podejrzeniach co do krzywdzenia małoletniego,
3. sporządzić notatkę służbową (załącznik nr 1) opisującą zdarzenie, w szczególności przyczynę wystąpienia podejrzenia o krzywdzeniu małoletniego.

Powiadamiając Dyrektora Ośrodka o podejrzeniu krzywdzenia małoletniego, pracownik Ośrodka:

1. przedstawia formy i okoliczności krzywdzenia, które udało mu się ustalić lub których wystąpienie podejrzewa,
2. informuje o zachowaniach i wypowiedziach dziecka wskazujących na doświadczenie krzywdzenia.
3. każde ujawnione zdarzenie lub zgłoszony incydent zagrażający dobru małoletniego, na temat których Ośrodek posiada wiedzę, zostają odnotowane w Księdze zdarzeń zagrażających dobru małoletniemu, której wzór stanowi załącznik nr 3 do niniejszej procedury.

Za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia odpowiedzialna jest osoba wyznaczona przez Dyrektora Ośrodka do przygotowania pracowników Ośrodka do stosowania standardów ochrony małoletnich.

W przypadku, gdy zachodzi podejrzenie popełnienia wobec małoletniego jednego z przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, w tym: zgwałcenie i wymuszenie czynności seksualnej, seksualne wykorzystanie niepoczytalności lub bezradności, seksualne wykorzystanie stosunku zależności lub krytycznego położenia, seksualne wykorzystanie małoletniego, elektroniczna korupcja seksualna małoletniego, propagowanie pedofilii, publiczne prezentowanie treści pornograficznych:

1. Dyrektor Ośrodka składa zawiadomienie na policję lub do prokuratury, realizując obowiązek wynikający z art. 304 § 2 Kodeksu postępowania karnego,
2. Dyrektor Ośrodka podejmuje niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa, o ile miało ono miejsce na terenie Ośrodka.

 Rozdział II

Procedury interwencji w przypadku krzywdzenia dziecka

§ 2

W przypadku uzyskania przez pracownika Ośrodka informacji, że dziecko jest krzywdzone lub istnieje takie podejrzenie, pracownik ma obowiązek przekazania uzyskanej informacji Dyrektorowi Ośrodka lub wychowawcy klasy, lub pedagogowi, lub psychologowi.

§ 3

1. Zgłoszona sprawa poddana jest wyjaśnieniu przez wychowawcę klasy, pedagoga i psychologa.
2. Pracownicy Ośrodka wyjaśniający sprawę podejmują następujące działania:
   1. przeprowadzają rozmowę z pokrzywdzonym dzieckiem,
   2. przeprowadzają rozmowę z innymi osobami, które pomogą w ocenie sytuacji,
   3. wzywają do szkoły rodziców lub opiekunów prawnych pokrzywdzonego dziecka`i przeprowadzają z nimi rozmowę,
   4. sporządzają notatkę według ustalonego wzoru (załącznik nr 1),
   5. opracowują wspólny plan pomocy dziecku.
3. Wszystkie działania przewidziane w planie pomocy dziecku mają na celu zapewnienie dziecku bezpieczeństwa i wsparcia.
4. Plan pomocy dziecku powinien zawierać wskazania dotyczące:
   1. podjęcia działań przez Ośrodek w celu zapewnienia dziecku bezpieczeństwa, w tym zgłoszenie podejrzenie krzywdzenia do odpowiedniej instytucji,
   2. form wsparcia jakie szkoła może zaoferować dziecku,
   3. działań zespołu nauczycieli względem krzywdzonego dziecka.
5. Plan pomocy dziecku jest przedstawiony przez pedagoga lub psychologa w obecności wychowawcy klasy rodzicom/opiekunom prawnym dziecka z zaleceniem współpracy przy jego realizacji.
6. Rodzicom przekazuje się informacje na temat dostępnej oferty wsparcia, motywując ich do szukania pomocy dla siebie.
7. Wychowawca klasy monitoruje przebieg realizacji planu i jego skutków względem dziecka.

 § 4

1. W przypadku, gdy efekty działań nie przyniosą oczekiwanych rezultatów, wyznaczeni przez Dyrektora pracownicy Ośrodka przygotowują wniosek o wgląd w sytuację rodzinną, zgłaszają sprawę na policję i wnioskują o założenie “Niebieskiej Karty”.
2. Rodzice lub opiekunowie prawni dziecka informowani są przez psychologa lub pedagoga w obecności wychowawcy, o obowiązku szkoły zgłoszenia podejrzenia krzywdzenia dziecka do odpowiedniej instytucji (policja lub prokuratura i sąd).
3. Po poinformowaniu rodziców zgodnie z punktem 2, Dyrektor Ośrodka składa zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa do policji lub prokuratury oraz wniosek o wgląd w sytuację rodziny do Sądu Rejonowego. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji wskazanych wyżej instytucji.

§ 5

1. Z przebiegu działań sporządza się kartę interwencji, której wzór stanowi załącznik nr 2. Kartę załącza się do teczki indywidualnej dziecka.
2. Wszyscy pracownicy Ośrodka, którzy w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych posiadają informacje o krzywdzeniu dziecka lub informacje z tym związane, są zobowiązani do zachowania tych informacji w tajemnicy, wyłączając przekazywanie informacji uprawnionym instytucjom w ramach działań interwencyjnych.

Rozdział III

Zasady ochrony danych osobowych dziecka

Nie jest dopuszczalne ujawnianie danych wrażliwych dotyczących małoletniego, obejmujących: pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub światopoglądowe, przynależność do związków zawodowych, oraz przetwarzanie danych genetycznych, danych biometrycznych w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej lub danych dotyczących zdrowia, seksualności albo orientacji seksualnej tej osoby.

 Rozdział IV

Zasady ochrony wizerunku dziecka

Nie jest dozwolone utrwalanie wizerunku dziecka dla celów prywatnych poprzez filmowanie, nagrywanie głosu, fotografowanie. Zakaz ten obejmuje także umożliwianie utrwalenia wizerunku małoletnich osobom trzecim. Wyjątkiem jest utrwalanie wizerunku na potrzeby Ośrodka, na podstawie zgody udzielonej przez rodziców/prawnych opiekunów.

 Rozdział V

Zasady dostępu dzieci do Internetu

1. Zasady używania telefonów komórkowych na terenie Ośrodka określa statut. Zasady te służą m.in. ochronie dzieci przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami w Internecie oraz utrwalonymi w innej formie.
2. Pracownicy Ośrodka przekazują małoletnim zasady bezpiecznego korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do Internetu obejmujące następujące zasady:
   1. nie podawaj swoich danych osobowych, takich jak: imię, nazwisko, numer telefonu czy adres domowy,
   2. dbaj o nierozpowszechnianie swojego wizerunku (w przypadku publikacji zdjęć w sieci należy zadbać, aby dostęp do nich miały wyłącznie osoby znajome), nie udostępniaj zdjęć nieznajomym, w szczególności zdjęć intymnych czy w niepełnym ubraniu,
   3. poinformuj rodziców lub wychowawcę o każdym przypadku, gdy napotkasz w sieci treści, które wydają się nielegalne czy w jakikolwiek sposób wywołują niepokój,
   4. o propozycjach spotkania, jakie otrzymasz od internetowych znajomych, zawsze informuj rodziców lub wychowawcę,
   5. nie atakuj nikogo w sieci, niezależnie od tego, jakie zdanie on wyraża, nie pokazuj agresji, nie stosuj gróźb,
   6. nie korzystaj z sieci przez zbyt długi czas, bo zbyt długie korzystanie z komputera, tabletu czy smartfona może zaszkodzić twojemu zdrowiu,
   7. pamiętaj, że im dłużej korzystasz z sieci, tym mniej rozmawiasz ze znajomymi twarzą w twarz, a takie kontakty są najbardziej wartościowe.

Rozdział VI

Zasady bezpiecznych relacji pracownicy Ośrodka – dziecko

§ 6

Zasady ogólne

1. Zasadą, której przestrzeganie jest wymagane od pracowników Ośrodka w odniesieniu do wszystkich czynności podejmowanych przez pracowników Ośrodka, jest działanie dla dobra dziecka i w jego najlepszym interesie.
2. Pracownicy Ośrodka traktują dziecko małoletnie z szacunkiem oraz uwzględniają jego godność i potrzeby.
3. Pracownicy Ośrodka działają w ramach obowiązującego prawa, przepisów wewnętrznych Ośrodka oraz swoich kompetencji.
4. Niedopuszczalne jest podejmowanie jakichkolwiek czynności niedozwolonych, określonych w niniejszej procedurze, w jakiejkolwiek formie.
5. Zasady bezpiecznych relacji pracowników Ośrodka z dziećmi obowiązują wszystkich pracowników pedagogicznych i niepedagogicznych, stażystów i wolontariuszy, którzy zobowiązani są do utrzymywania profesjonalnej relacji z dziećmi i każdorazowego rozważenia, czy ich reakcja, komunikat bądź działanie wobec dziecka są adekwatne do sytuacji, bezpieczne, uzasadnione i sprawiedliwe.
6. Pracownicy Ośrodka zobowiązani są do działania w sposób otwarty i przejrzysty dla innych, aby zminimalizować ryzyko błędnej interpretacji swojego zachowania.
7. Pracownicy Ośrodka komunikując się z małoletnimi są zobowiązani:
   1. udzielać odpowiedzi adekwatnych do wieku małoletniego i danej sytuacji,
   2. nie zawstydzać, upokarzać, lekceważyć i obrażać dziecka,
   3. nie podnosić głosu na małoletniego w sytuacji innej niż wynikająca z zagrożenia bezpieczeństwa dziecka lub innych dzieci.
8. W sytuacjach wymagających wykonania przez pracowników Ośrodka czynności pielęgnacyjnych i higienicznych wobec małoletniego unikać należy innego niż niezbędny kontaktu fizycznego z małoletnim, w szczególności w przypadku udzielania pomocy małoletniemu w ubieraniu i rozbieraniu, jedzeniu, myciu, przewijaniu i w korzystaniu z toalety.

§ 7

Zachowanie niedozwolone wobec dzieci

1. Zachowania niedozwolone obejmują używanie wulgarnych słów, gestów oraz żartów, czynienie uwag, które stanowią lub mogą być odebrane jako nawiązywanie w wypowiedziach do aktywności bądź atrakcyjności seksualnej.
2. Niedozwolone jest wykorzystywanie relacji wynikającej z władzy lub przewagi fizycznej (zastraszanie, przymuszanie, groźby).
3. Nie jest dozwolone proponowanie dzieciom alkoholu, wyrobów tytoniowych ani nielegalnych substancji, jak również używanie ich w obecności małoletnich.
4. Nie jest dozwolone nawiązywanie z małoletnim jakichkolwiek relacji romantycznych lub seksualnych, lub mogących zostać uznane za posiadające takie właściwości. Obejmuje to także seksualne komentarze, żarty, gesty oraz udostępnianie małoletnim treści erotycznych i pornograficznych.
5. Nie jest dozwolone nawiązywanie kontaktów z małoletnimi uczęszczającymi do Ośrodka poprzez przyjmowanie bądź wysyłanie zaproszeń w mediach społecznościowych.
6. Nie jest dozwolone utrzymywanie kontaktów towarzyskich z małoletnimi uczęszczającymi do Ośrodka za pośrednictwem szeroko rozumianych sieci komputerowych i zewnętrznych aplikacji. Wskazaną formą komunikacji z małoletnimi ich rodzicami lub opiekunami są kanały służbowe (e-mail, telefon służbowy).

Rozdział VII

Monitoring stosowania Polityki oraz

aktualizacja standardów ochrony małoletnich

§ 8

1. Standardy ochrony małoletnich obowiązujące w Ośrodku podlegają przeglądowi corocznie, w terminie ustalonym przez Dyrektora Ośrodka, każdorazowo w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego oraz w razie nowelizacji następujących aktów prawnych:
   1. Ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (tj. Dz.U. z 2023 r. poz. 1304),
   2. Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 1359 ze zm.),
   3. Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (tj. Dz.U. z 2022 r. poz. 1138 ze zm.), w części określonej w Rozdziale XXV „Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności”.
2. Przegląd standardów ochrony małoletnich obowiązujących w Ośrodku polega na ustaleniu wypełniania przez standardy wymogów przepisów prawa powszechnie obowiązującego, w szczególności art. 22c Ustawy, o której mowa w ust. 8 pkt 1.
3. Przeglądu standardów ochrony małoletnich obowiązujących w Ośrodku dokonują Dyrektor Ośrodka, osoba przez niego upoważniona lub służby prawne, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 4 Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tj. Dz.U. z 2023 r. poz. 900 ze zm.), jeżeli placówka jest objęta wspólną obsługą.
4. W przypadku, gdy przegląd, o którym mowa w ust. 8, wykaże niespełnienie przez standardy ochrony małoletnich wymagań określonych w przepisach, o których mowa w ust. 8 pkt. 1 lub też standardy z innych przyczyn okazały się nieaktualne lub nieodpowiadające potrzebom ochrony małoletnich, dokonywana jest ich aktualizacja.
5. Aktualizacji standardów ochrony małoletnich obowiązujących w Ośrodku dokonują Dyrektor Ośrodka lub służby prawne, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 4 Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, jeżeli placówka jest objęta wspólną obsługą.
6. W przypadku aktualizacji standardów służby prawne, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 4 Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, przygotowany projekt jest przyjmowany przez Dyrektora Ośrodka w drodze zarządzenia.

§ 9

1. Przed nawiązaniem z osobą stosunku pracy lub przed dopuszczeniem osoby do innej działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem małoletnich lub z opieką nad nimi Dyrektor Ośrodka uzyskuje informacje czy dane tej osoby są zamieszczone w Rejestrze z dostępem ograniczonym lub w Rejestrze osób, w stosunku do których Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15 wydała postanowienie o wpisie w Rejestrze.
2. Przez inną działalność związaną z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem małoletnich należy rozumieć w szczególności wykonywanie czynności związane z organizacją wypoczynku małoletnich, wykonywanie umów cywilnoprawnych związanych
   z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem małoletnich lub z opieką nad nimi.

§ 10

1. Za przygotowanie pracowników Ośrodka do stosowania standardów ochrony małoletnich, zasady przygotowania pracowników Ośrodka do ich stosowania oraz sposoby dokumentowania tej czynności jest odpowiedzialny Dyrektor Ośrodka lub osoba upoważniona przez Dyrektora.
2. Osoba upoważniona przez Dyrektora Ośrodka, o której mowa w ust. 10, musi legitymować się co najmniej 10-letnim doświadczeniem w pracy z osobami małoletnimi, uzyskanym w jednostkach oświaty, leczniczych lub pomocy społecznej. Dodatkowo musi posiadać niezbędną wiedzę pozwalającą na przeprowadzenie szkoleń pracowników Ośrodka, obejmujących następujące zagadnienia:
   1. rozpoznawanie symptomów krzywdzenia małoletnich,
   2. procedury interwencji w przypadku podejrzeń krzywdzenia małoletnich,
   3. odpowiedzialność prawna pracowników Ośrodka zobowiązanych do podejmowania interwencji w przypadku podejrzenia lub stwierdzenia krzywdzenia małoletnich,
   4. stosowanie procedury „Niebieskiej Karty”.
3. Szkolenia, o których mowa w ust. 10, są organizowane raz w roku, w terminie wskazanym przez Dyrektora Ośrodka.
4. Osoba, wskazana przez Dyrektora Ośrodka, zapoznaje pracowników ze standardami ochrony małoletnich oraz odbiera od każdego zatrudnionego pracownika oświadczenie
   o zapoznaniu się ze standardami ochrony małoletnich obowiązującymi w Ośrodku.
5. Pracownicy nowo zatrudnieni w Ośrodku są zapoznawani ze standardami w pierwszym tygodniu pracy i w tym czasie jest od nich odbierane oświadczenie o zapoznaniu się ze standardami ochrony małoletnich obowiązującymi w Ośrodku.
6. Osoba upoważniona przez Dyrektora Ośrodka bierze udział w rekrutacji pracowników i w jej trakcie ocenia przygotowanie kandydata do pracy z dziećmi małoletnimi.

Rozdział VIII

Przepisy końcowe

§ 11

1. Polityka wchodzi w życie z dniem jej ogłoszenia.
2. Ogłoszenie następuje w sposób dostępny dla pracowników Ośrodka, w szczególności poprzez wywieszenie w miejscu ogłoszeń dla pracowników Ośrodka, w pokoju nauczycielskim i poprzez przesłanie jej tekstu drogą elektroniczną oraz zamieszczenie na stronie internetowej Ośrodka.

§ 12

1. Dokumentacja składająca się na standardy ochrony małoletnich jest dostępna na stronie internetowej Ośrodka.
2. Rodzice/opiekunowie prawni małoletnich są informowani o adresie strony internetowej Ośrodka, o której mowa w ust. 11 podczas przedstawiania standardów ochrony małoletnich.
3. Na życzenie rodziców/opiekunów prawnych standardy ochrony małoletnich są udostępniane w formie papierowej. Udostępnienie w tej formie jest możliwe raz w ciągu roku szkolnego.

§ 13

Obowiązkiem rodziców/opiekunów prawnych jest zaznajomienie się ze standardami i wynikającymi z nich zasadami ochrony małoletnich przed krzywdzeniem.